Эй бандагони Аллоҳ! Ҷамъияти мусалмонон (уммат) дар остонаи рӯзи бузурге қарор дорад, ки дар ғарби замин ва шарқи он мунтазири омадани меҳмони бузург ва шариф ҳастанд. Ин меҳмоне, ки мо бесаброна интизорем, — моҳи мубораки Рамазон аст, ки Аллоҳ (Ӯ пок ва баландмартаба аст) дар Қуръон дар бораи он гуфтааст:
شَهْرُ رَمَضَانَ الَّذِي أُنزِلَ فِيهِ الْقُرْآنُ هُدًى لِّلنَّاسِ وَبَيِّنَاتٍ مِّنَ الْهُدَى وَالْفُرْقَان
«Моҳи Рамазон, ки дар он Қуръон ҳамчун ҳидоят ва нишонаҳои равшани ҳидоят ва хирад нозил шудааст».
Эй бандагони Аллоҳ! Моҳи номбурда пур аз раҳмату файз аст. Ин моҳи рӯза аст, ин моҳи намоз аст, ин моҳи намози шаб аст ва намози хуфтан аст, ин моҳи қироати Қуръон аст, ин моҳи зикри Аллоҳ аст, ин моҳи тавба аст, ин моҳи рӯй овардан ба сӯи Аллоҳи бо талаби истиғфор аст, ин моҳест, ки инсон бояд махсусан саховатманд бошад, ин моҳи садақа, моҳи таъом додан ба мискинон, ин моҳи садақа аст — бешумор аст имтиёзҳо, файзу раҳмат дар ин моҳ, шумораи бепоёни имкониятҳо барои ба даст овардани фоидаи калон.
Аз ин рӯ, мусалмон бояд барои моҳи Рамазон омодагӣ бинад, то ин моҳро дар беҳтарин ибодати Аллоҳ гузаронад. Имом аз-Зуҳрӣ раҳимаҳуллоҳ мефармояд: «Чун Рамазон фаро мерасад, моҳи Қуръон ва моҳи таъом додан (ба рӯзадорон ва ба мискинон) аст». Ин танҳо моҳи Қуръон аст ва танҳо моҳи таъом додани рӯзадорон аст. Дили инсон бояд ба сӯи Аллоҳ саъй кунад ва аз ҳама чиз дур шавад. Ҳангоме ки ин моҳи бузург ва муборак фаро расид, Паёмбар (дуруду саломи Аллоҳ бар ӯ бод) ба саҳобагонаш хабар дод ва онҳоро табрик гуфт:
«Моҳи Рамазон бар шумо омад, моҳи файз. Аллоҳ ба шумо амр кардааст, ки дар ин моҳ рӯза бигиред ва онро дар рӯзадорӣ сарф кунед. Дар ин моҳ дарҳои Ҷаннат кушода ва дарҳои Дӯзах баста ва шайтонҳо занҷир баста мешаванд».
Кӯшиш кунед, ки аз ин моҳ истифода баред, зеро он моҳи файз (муборак), файз (баракат) дар ҳама чиз аст: дар вақташ, дар ҳама корҳои хайр.
Як фикр кунед эй бандагони Аллоҳ! Дар ин паём Паёмбар (дуруду саломи Аллоҳ бар ӯ бод) онҳоро табрик гуфта, мефармояд: «Моҳи Рамазон фаро расид», яъне тамоми қувваи худро ҷамъ кунед, то онро дар беҳтарин ибодати Аллоҳ сарф кунед. Дар ин моҳ тӯҳфаҳои зиёде мавҷуданд! Ва Паёмбар (дуруду саломи Аллоҳ бар ӯ бод) дар ҳадиси дигаре дар ин бора мефармояд:
«Чун шаби аввали Рамазон фаро мерасад, шайтонҳо ва ҷинҳои саркаш занҷирбанд мешаванд ва дарҳои оташ баста мешаванд ва ҳеҷ яке аз онҳо боз намешавад. Ва баръакс, тамоми дарҳои Биҳишт боз мешавад ва ҳеҷ яке аз онҳо баста намешавад. Ва муждадиҳанда нидо мекунад: «Эй касоне, ки неки кардан мехоҳед, ба пеш шитобед! Эй касоне, ки мехоҳанд бади кунанд, аз ниятҳои худ рӯй гардонед!» Аллоҳ дар Рамазон касоне дорад, ки онҳоро аз оташи дӯзах озод мекунад».
Пок аст Аллоҳ (субҳоналлоҳ)! Бубинед, ки чӣ қадар баракатҳо, раҳматҳо, чӣ қадар ҳадяҳое аз ҷониби Аллоҳ, ки бо онҳо ин моҳи мубораки рӯза, моҳи истодан дар намоз гиромӣ додааст. Гуфта шудааст: «Дарҳои биҳишт боз аст». Ин чӣ маъно дорад? Ва ин барои мо далели он аст, ки бояд аз сидқи дил амалҳои шоистае анҷом диҳем, аз он баҳра барем, тавба кунем, аз гуноҳон ва тарки гуноҳ ва нофармонӣ ба Аллоҳ (Ӯ пок ва баландмартаба аст). Ин фурсатест барои расидан ба Аллоҳ бо он чизе, ки Ӯ дӯст медорад. Мо бояд амал кунем! Эй бандаи Аллох, ки мехохад хайр, амал кун! Зеро агар ҳозир амал накунӣ, дар ҳоле ки ҳама чунин шароит аз ҷониби Аллоҳ ҳаст, кай нияти амал карданро мекунӣ?! Ту кай ба назди Аллоҳ тавба мекуни, агар ҳозир не?!
Аз ин рӯ, Паёмбар (дуруду саломи Аллоҳ бар ӯ бод) гуфт:
«Бале, ки Рамазонро ёфт, ва чун Рамазон рафт, барои гуноҳҳояш бахшиш нагирифт, хору зор мешавад ».
Аллоҳ ба шумо имконият медиҳад, ки дар назди Ӯ тавба кунед ва бахшиш гиред, аммо шумо дар гумроҳиҳои худ, беэътибори ва як навъ лаззати худ зиндагӣ мекунед. Куҷост дилҳои зинда?! Куҷост дилҳое, ки ба сӯи Аллоҳ нигаронида шудаанд?! Мову шумо бояд бидонем ва дарк кунем, ки баҳои ин моҳро, ки Аллоҳ ба мо насиб кард, то бубинем.
Эй бандагони Аллоҳ, раҳмати Аллоҳ бисёр аст ва яке аз бузургтарин раҳматҳое, ки ками мо дар бораи он фикр мекунем, ин аст, ки то Рамазон (умед дорем) зиндагӣ кунем. Тасаввур карда наметавонед, ки ин чӣ раҳмати бузург аст, зеро чӣ қадар одамон аз Рамазони гузашта то дидани ин фурсат наёфтаанд, дигар ин имконро надоранд.
Аз ин рӯ, Паёмбар (дуруду саломи Аллоҳ бар ӯ бод) мефармояд: «Беҳтарини шумо касест, ки умри дароз ва корҳои шоиста дошта бошад».
Агар Аллоҳ умри туро як соли дигар дароз карда ва ба ту фурсат додааст, шукр гӯй бар Ӯ (Ӯ пок ва баландмартаба аст).
Дар ҳадисе, ки Паёмбар (дуруду саломи Аллоҳ бар ӯ бод) фармудаанд, ки ҳар шаб як муҷдадиҳанда (аз осмон) сухан мегӯяд. Бале, мо инро намешунавем, аммо ин тавр аст, мо бояд ба он бовар кунем. «Эй касе, ки хоҳони хайр аст, амал кун!» — ин вақти рўза, вақти намоз, тавба дар назди Аллоҳ аст. «Эй касе, ки бадӣ мехоҳад, парҳез кун!» — аз ҳар бадӣ парҳез кунед, аз гуноҳон даст кашед ва барои ибодати Аллоҳ саъй кунед.
Эй шахсе, ки қалби зинда дори, бишнав, ки Паёмбар (дуруду саломи Аллоҳ бар ӯ бод) фармудаанд: «Аллоҳ дар ин моҳ ҳар шаб касоне дорад, ки онҳоро аз оташи дӯзах раҳо мекунад». Субҳоналлоҳ! Тасаввур кунед, ки чӣ гуна раҳмат аст: ҳар шаб Аллоҳ як қисми мардумро аз оташи дӯзах озод мекунад. Агар ба ту гӯянд, ки шумо ягон намуди бемории даҳшатнок доред, ба шумо ташхиси даҳшатнок мегузоранд ва баъд ба шумо мегӯянд: «Маълум мешавад, не, шумо солим ҳастед», чӣ гуна хурсандии бузургро эҳсос хоҳед кард! Ин танҳо як бемории заминӣ аст. Агар одамро ба қатл ҳукм кунанду баъд авф кунанд, аҳволи он шахс чӣ мешавад, чӣ шодии бебаҳо хоҳад буд! Фикр кунед, ки ин ҳадис чи мегӯяд! Аллоҳ гарданатро аз дӯзах озод мекунад! Эй бандаи Аллоҳ, бовар кун, ки ба ин оташ тоб наоварӣ. Пӯстат, эй бандаи Аллоҳ, ба ин оташ тоб наоварад. Аз ин рӯ, бо чашмони пур аз ашк аз Аллоҳ бихоҳ, ки туро аз озодшудагон гардонад, ки ин ҳукми раҳоӣ аз Оташи дӯзах ба кӣ имзо шудааст, зеро ин ҳар шаб руҳ медиҳад.
Дар мавриди фазилатҳои дигари ин моҳ Паёмбар (дуруду саломи Аллоҳ бар ӯ бод) фармуд:
من صَام رمضان إيِمَانًا واحْتِسَابًا، غُفِر له ما تَقدَّم من ذَنْبِه
«Касе дар Рамазон бо имон (якум шарт) ва бо умед (дуюм шарт) ба савоб аз Аллоҳ рӯза гирад, гуноҳҳои пешинаи ӯ бахшида мешавад».
Тасаввур кунед, ки бахшиш аз ҷониби Аллоҳ чӣ гуна хоҳад буд? яъне Аллоҳ туро ба ин гуноҳҳо азоб намедихад, агар ба хотири Ӯ рӯза бидори ин гуноҳҳоро мепушонад.
Ва дар ҳадиси дигаре омадааст:
مَنْ قَامَ رَمَضَانَ إِيمَانًا وَاحْتِسَابًا غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ
«Касе дар Рамазон бо имон ва бо умед намози шабро (таровеҳ) бихонад, Аллоҳ Таъоло гуноҳҳои пешинаи ӯро мебахшад».
Илова бар ин, яке аз бартариҳои ин моҳ — рӯзадорӣ аст. Рӯза (сиям) оддӣ нест, он як ибодати хос аз ҷониби Аллоҳ. Паёмбар (дуруду саломи Аллоҳ бар ӯ бод) дар ин бора фармудаанд:
«Аллоҳ мефармояд: «Ҳар амале, ки фарзанди Одам мекунад, барои худаш аст, магар рӯза, аз они Ман аст ва ман касеро ба сабаби он подош медиҳам»».
Ва сипас Паёмбар (дуруду саломи Аллоҳ бар ӯ бод) мефармояд:
«Рӯза сипар аст ва дар рӯзе, ки касе аз шумо рӯза дорад, бояд аз ҳар зишт парҳез кунад ва садо баланд накунад. Агар касе ӯро сарзаниш кунад ё бо ӯ ҷанҷол кунад, бигӯяд: «Ба дурустӣ, ман (шахсе) рӯзадорам». Савганд ба зоте, ки ҷони Муҳаммад (саллаллоҳу алайҳи ва саллам) дар дасти Ӯст, бӯи даҳони рӯзадор дар назди Аллоҳ хуштар аз бӯи мушк аст ва рӯзадор ду шодиро эҳсос мекунад: аз ифтор шодӣ мекунад. Чун ба ифтор шурӯъ кунад ва чун ба Парвардигораш дидор кунад, шод мешавад (аз сабаби рӯзадорӣ)».
Дар ҳадиси дигаре омадааст, ки Паёмбар (дуруду саломи Аллоҳ бар ӯ бод) фармудаанд, ки Аллоҳ барои ҳар коре, ки банда анҷом медиҳад, аз даҳ баробар ва то ҳафтсад баробар савобашро зиёд мекунад, ҷуз рӯзадорӣ ва Аллоҳ мефармояд:
«Ғайр аз рӯзадорӣ — он аз они Ман аст ва мукофоти онро Ман медиҳам. Ӯ (бандаи Ман) ба хотири Ман аз нафси худ даст мекашад ва аз таъом даст мекашад».
Аллоҳ Сипосгузор аст, пас барои рӯзадорӣ подоши беҳисоб медиҳад.
Яке аз саҳобаҳо мегӯяд: «Ман шунидам, ки Паёмбар (дуруду саломи Аллоҳ бар ӯ бод) фармуданд:
مَنْ صَامَ يَوْماً فِي سَبِيلِ اللَّهِ بَعَّدَ اللَّهُ وَجْهَهُ عَنْ النَّارِ سَبْعِينَ خَرِيفاً
«Ҳар кӣ барои ризогии Аллоҳ як рӯз бо ихлос рӯза дорад, Аллоҳ чеҳраи ӯро аз оташи дӯзах ҳафтод сол дур мекунад»».
Барои як рӯзи рӯза Аллоҳ Таъоло инсонро аз оташи Дӯзах ҳафтод сол дур мекунад!
Эй бандагони Аллоҳ! Барои касе, ки рӯзаашро вайрон мекунад ё беэътиборӣ мекунад, аз ҷониби Аллоҳ азоби сахте аст. Вагарна чи тавр бошад, охир, ин яке аз рукнҳои дин аст!
Абу Умома мегӯяд, ки аз Паёмбар (дуруду саломи Аллоҳ бар ӯ бод) шунидам:
«Рӯзе вақте хоб будам (хобҳои паёмбарон ваҳй аз ҷониби Аллоҳ аст), ду нафар омаданд ва маро аз оғӯш гирифтанд ва бурданд. Пас аз он мо ба назди одамоне омадем, ки аз пойҳои худ овезон буданд. Гӯшаҳои даҳонашон дарида, аз кунҷи даҳонашон хун мерехт».
Пас аз ин Паёмбар (дуруду саломи Аллоҳ бар ӯ бод) дар бораи ин мардум пурсиданд: Инҳо кистанд?
Он гоҳ фариштагон ба ӯ ҷавоб доданд: «Инҳо касоне ҳастанд, ки пеш аз фаро расидани вақти ифтор дар вақти рӯза ифтор мекунанд».
Аллоҳ бузург аст! Ин ҷазо барои шахсоне аст, ки ҳанӯз рӯзадор буданд, вале пеш аз мӯҳлат, рӯзаашонро вайрон карда, ифтор мекарданд. Пас дар бораи шахсоне, ки умуман рӯза намегиранд ва аз ин ибодати Аллоҳ беэътиноӣ мекунанд, чӣ гуфтан мумкин аст?!
Пас, эй бандагони Аллоҳ, ҳамаи мо бояд ба ин рӯза, барои ин моҳи Рамазон, ки Аллоҳ ба мо насиб гардонидааст, то бубинем. Аввалан, мо бояд рӯзаро дуруст нигоҳ дорем; дуюм, рўзаро оро додан ва мукаммал кардан, бо зикри Аллоҳ (зикр) ба камол расонидан лозим аст. Дар ин моҳ Аллоҳро бештар ёд кунед, зеро аз Паёмбар (дуруду саломи Аллоҳ бар ӯ бод) пурсида шуд:
أَيُّ الصَّائِمِينَ أَعْظَمُ أَجْرًا
«Аз рӯзадорон кист аҷри бештар мегирад?»
أَكْثَرُهُمْ لِلَّهِ ذِكْرًا
Ӯ (дуруду саломи Аллоҳ бар ӯ бод) гуфт: «Инҳо касоне ҳастанд, ки Аллоҳро бештар аз дигарон ёд мекунанд».
Рӯзаатонро зинат диҳед Аллоҳро бештар зикр кунед! Дар ин моҳ ҳатман ба намоз таваҷҷуҳи хоса диҳед! Аввалан ин намозҳои фарзи шумост. Намозро аз сидқи дил ба ризоияти Аллоҳ адо кунед, то ин намозхои хушку холи набошанд, вақте ки инсон вориди намоз мешаваду хаёлаш ба сӯи макони номаълум «парвоз мекунад».
Пас ба адои он суннатҳо (равотиб), ки пеш аз намози фарз ва баъд аз намози фарз меоянд, таваҷҷӯҳ кунед. Ва албатта инҳо намозҳои шаб (таровиҳ) ҳастанд: онҳоро бо гурӯҳ (ҷамоъат) гузоред, аз он бетараф набошед. Шумо набояд бигӯед: «Пас, вақте ки даҳ рӯзи охир фаро мерасад, ман ин корро мекунам». Не, ин корро аз рӯзи аввал кунед.
Ва умуман кӯшиш кунед, ки дар ин моҳ барои худ ҷадвале созед, то ҳама ибодатҳоеро, ки дар моҳи Рамазон вуҷуд доранд: рӯзадорӣ, зикр ва талаби истиғфор аз Аллоҳ ва дуъо (зеро моҳи дуъо аст) ва хондани Қуръон (чун моҳи Қуръон аст). Дар ҷадвали худ дохил кунед: хониши ҳаррӯзаи Қуръон, муносибати махсус нисбат ба падару модар (дар ин моҳ махсусан), ғизо додан ба рӯзадорон, ба мискинон додани садақа. Ибодататон дар ин моҳ фаровон бошад.
Хусусан диққат диҳед, эй бандагони Аллоҳ, ки рӯзаи шумо бо баъзе гуфтору аъмоли гунаҳкор ва ё рафтори нодонӣ вайрон нашавад, зеро ҳадаф аз рӯзадорӣ… Ҳадаф аз рӯза чист? Оё шумо фикр мекунед, ки ҳадафи рӯзадорӣ танҳо нахӯрдану нӯшидан аст? Аллоҳ гуфт:
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُون
«Рӯза бар шумо фарз шуд, чунон ки бар касоне, ки пеш аз шумо будаанд, фарз шуда буд, шояд, ки парҳезгор шавед».
Мақсади рӯзадорӣ на танҳо хӯрдану нӯшидан, балки ба даст овардан ва мустаҳкам кардани ин тарс аз Аллоҳ, зоҳир кардани он аст. Охир, ману шумо ин решаи нафсро, ҳавасҳои нафсониро ба хотири Аллоҳ ин дафъа тарк мекунем, то рӯҳан боло равем, то қалби мо ба биҳишт бипарад, то ба сӯи боло равад, поки пайдо кунем ва Аллоҳро зикр кунем, мисли фариштагони Аллоҳ. Инро бо рафтори нодонӣ чи тавр якҷоя кардан мумкин аст? Рӯза мегирад ва ҳамзамон ҷанг мекунад, ҳарфҳои бад мегӯяд, рафтори нодонӣ мекунад, дод мезанад, ба ғайбату тӯҳмат машғул мешавад. Вале Паёмбар (дуруду саломи Аллоҳ бар ӯ бод) фармуд:
مَنْ لَمْ يَدَعْ قَوْلَ الزُّورِ وَالعَمَلَ بِهِ فَلَيْسَ للهِ حَاجَةٌ في أنْ يَدَعَ طَعَامَهُ وَشَرَابَهُ
«Касе, ки (дар вақти рӯза) гуфтугӯҳои гуноҳона ва корҳои гуноҳро тарк накунад, Аллоҳ ба тарки хӯрдану нӯшидан ниёз надорад».
Аллоҳ ба гуруснагии шумо ва ташнагии шумо ниёз надорад, агар шумо ҳамзамон гуноҳ мекунед.
Аз ин рӯ, эй бандагони Аллоҳ, бояд ба ин моҳ бо омодагӣ ворид шавед. Омодагӣ ба Рамазон маънои харидани маҳсулоти махсус, дархост кардани дастурҳои махсуси таомҳо барои Рамазон, таҳияи барнома барои ба кӣ ва дар кадом рӯз рафтан, ташкили зиёфатҳои махсус, вақтхушӣ ва фароғатро надорад. Не, ин омода кардани мӯъминон ба Рамазон нест, чунон ки баъзеҳо гумон мекунанд. Омода кардани мӯъминони ростӣ ба моҳи Рамазон он аст, ки қалбҳои худро тавре омода мекунанд, ки аз лаҳзаи ворид шудани ин моҳ дарҳол бахусус ба Аллоҳ наздик шудан ва ба сӯи Ӯ шитоб кардан.
Аз Аллоҳ ба воситаи зеботарин номҳояш талаб мекунем, ки то ин моҳ мову шумо умр ба сар барем ва онро дар беҳтарин ибодат ва хидмат ба Офаридгорамон сарф кунем. Ва ба ёд оред, ки шумо барои ибодати Аллоҳ офарида шудаед, Ӯ шуморо барои ҳамин офаридааст.
Агар сабр надорӣ, ибодати ту ибодати ҳақиқӣ нахоҳад буд, зеро сабр монанди сари имон аст. Тавре ки мо медонем, сабр се намуд дорад:
1. Сабр кардан дар иҷрои он чи Аллоҳ фармудааст.
2. Сабр кардан дар тарки он чи Аллоҳ ҳаром кардааст.
3. Сабр кардан дар баробари он чӣ Аллоҳ муқаррар кардааст.
Рӯзаи моҳи Рамазон ҳар се навъи сабрро дар бар мегирад. Оё он чиро, ки Аллоҳ дар ин моҳ фармудааст, иҷро мекунед? Бале. Оё аз ҳаром даст мекашед? Бале, илова бар ин, шумо низ бояд аз он чи дар замони муқаррарӣ ҷоиз аст, даст кашед. Оё шумо бояд ба ташнагӣ ва гуруснагӣ тоб оваред? Бале, махсусан, агар он рӯзҳои дарози тобистон бошад. Бале, барои ҳамин ҳар се намуди сабр. Оё медонӣ, ки Паёмбар (дуруду саломи Аллоҳ бар ӯ бод) моҳи Рамазонро чӣ гуна номидаанд? Ӯ (дуруду саломи Аллоҳ бар ӯ бод) онро моҳи сабр (шаҳру с-сабр) номид. Ин мактаби сабр аст. Нахуст худро ба сабр даъват кунем ва баъд хонадонамон, зану фарзандонамонро ба сабр даъват кунем, ки ин моҳро ба ибодат гузаронанд. Ҳатто кӯдакони хурдсоли саҳобаҳо дар ин моҳ рӯза мегирифтанд ва онҳоро бо чанд бозича парешон мекарданд ва ба ин васила ба онҳо меомӯзониданд, ки ин моҳро бо сабр дар ибодати Аллоҳ ва рӯзадорӣ сарф кунанд. Барои ҳамин ҳам барои рӯзадорӣ чунин савоби бебаҳо вуҷуд дорад, зеро он моҳи рӯзадорӣ, моҳи сабр аст ва Аллоҳ (Ӯ пок ва баландмартаба аст) мефармояд:
إِنَّمَا يُوَفَّى الصَّابِرُونَ أَجْرَهُم بِغَيْرِ حِسَاب
«Барои сабркунандагон подошашон бе ҳисоб дода мешавад».
